Stress-sensitief werken in de schuldhulp

Stress-sensitief werken: hoe doe je dat?

23 februari 2022

Stress-sensitief werken is een hot topic in de schuldhulpverlening. De Nederlandse organisatie Movisie schreef er recent een artikel over en het Centrum voor Budgetadvies en ‑onderzoek (CEBUD) ontwikkelde de Sociale Balans, een online tool met het oog op een stress-sensitieve, doelgerichte en integrale hulpverlening op maat. Maar hoe doe je dat, stress-sensitief werken in de schuldhulpverlening?

Wat is stress-sensitief werken?

Het woord zegt het zelf: stress-sensitief werken richt zich op het verminderen van stress. Het is een basishouding die vertrekt vanuit empathie en laagdrempeligheid. Die houding helpt je om mensen met chronische stress te begeleiden en te motiveren. Stress heeft vaak zo’n grote impact op hun leven dat zij het moeilijk vinden om actie te ondernemen of bijvoorbeeld afspraken na te komen.

In de schuldhulpverlening betekent dit dat je geldstress wegneemt en geldrust creëert. Voor veel mensen zijn schulden namelijk een belangrijke bron van stress. Door de schulden aan te pakken en het budget van een cliënt (tijdelijk) over te nemen, creëer je rust en ruimte. Zo krijgen cliënten de kans om andere zaken vast te nemen, zoals een job zoeken of aan hun gezondheid werken.

Stress-sensitief werken in de praktijk

Een cliënt met chronische stress heeft vaak nood aan praktische ondersteuning. Die bied je door bijvoorbeeld een reminder te sturen, zodat hij een afspraak niet vergeet. Belangrijk is dat je dat op een rustige en neutrale manier doet én begrijpelijke taal gebruikt. Het is niet de bedoeling dat een cliënt zich veroordeeld of opgejaagd voelt. Komt hij de afspraak toch niet na? Toon dan begrip en probeer de achterliggende reden oprecht te begrijpen.
Stress-sensitief werken en motiverende gespreksvoering gaan hand in hand. Probeer mensen te motiveren met respect voor hun eigen tempo. Er bestaan tal van technieken voor motiverende gespreksvoering, maar het is vooral belangrijk dat je open vragen stelt, regelmatig samenvat en niet veroordeelt.
Daarnaast kan je ook verandertaal uitlokken. Verandertaal activeert de intrinsieke motivatie: wanneer iemand zelf iets wil, zal hij zijn gedrag sneller aanpassen. Stel bijvoorbeeld vragen als: “Wat vind je zelf het lastigste aan het feit dat je leefgeld zo snel op is?” of “Wat leveren deze afspraken jou op?”.
Het is niet altijd eenvoudig om stress-sensitief te werken. Soms word je namelijk overvallen door administratie of dringende vragen van schuldeisers. Maar als hulpverlener sta je er nooit alleen voor. Deel ervaringen met je collega’s en zorg ervoor dat je van elkaar kan leren. Daarnaast zijn er heel wat helpende instrumenten en tools beschikbaar, zoals de Sociale Balans van CEBUD. Die tool helpt je om, samen met je cliënt, een score te geven aan verschillende levensdomeinen en van daaruit te bepalen aan welke domeinen je samen gaat werken en welke doelstellingen jij en je cliënt vooropstellen.
Het klinkt misschien vanzelfsprekend, maar bij stress-sensitief werken, staat de cliënt letterlijk centraal. Dat betekent dat je door zijn gedrag heen kijkt en probeert te vatten waar het écht om draait. Het is lastig wanneer iemand zijn facturen niet binnenbrengt of zijn wekelijks leefgeld binnen de drie dagen opmaakt. Maar probeer jezelf te verplaatsen in je cliënt en samen te bespreken wat daarachter zit. Empathie is het belangrijkste ingrediënt van een stress-sensitieve werking. Hulp- en dienstverlening moet namelijk stress wegnemen, geen extra stress bijmaken.
Stress-sensitief werken situeert zich niet alleen op het niveau van de hulpverlener, maar ook op dat van de organisatie. Er moet ruimte zijn om deze aanpak in de praktijk te brengen. De kans op slagen is het grootste als de hele organisatie erachter staat. Zorg er dus voor dat stress-sensitief werken een plekje heeft in jullie visie op budget- en schuldhulpverlening. Of sterker nog: in het organisatiebeleid.