Over budget- en schuldhulpverlening vermeldt het Vlaamse regeerakkoord voor deze legislatuur (p. 91):

“Om verdere schuldopbouw te voorkomen sluiten we protocols met de nationale kamer van de gerechtsdeurwaarders en zorgen we voor de mogelijkheid van een betere gegevensuitwisseling van lokale besturen en CAW’s met nutsvoorzieningen, telecomoperatoren en kredietinstellingen.” Beide voornemens hebben als doel oplopende invorderingskosten maximaal te vermijden.

Intussen zijn beide plannen gerealiseerd:

• Op 7 maart is een Vlaams protocolakkoord ondertekend namens de OCMW’s en CAW’s erkend voor schuldbemiddeling, de Nationale Kamer van Gerechtsdeurwaarders en de incassosector.
• Op dezelfde dag zijn de resultaten van een wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd in opdracht van de Vlaamse regering. Onderwerp: de wettelijke randvoorwaarden voor (vroeg)signalering en gegevensdeling na opstart van een traject schuldhulpverlening.
  Lees meer op deze pagina: Publicatie van het onderzoek over gegevensdeling.

Zodra het akkoord officieel gepubliceerd is, gaan we dieper in op de inhoud, de engagementen van de ondertekenaars en de opvolging en uitvoering van dit akkoord. Hieronder bespreken we alvast kort de leidende principes die bepalend waren bij de totstandkoming van het protocol.

Ketenpartners

Uitgangspunt is dat de instellingen erkend voor schuldbemiddeling en professionele invorderaars, gerechtsdeurwaarders en incasso-ondernemingen, beschouwd moeten worden als ketenpartners, zeker wanneer gaat het over personen en gezinnen die (beginnende of al ernstige) problematische schulden hebben. Bij hen moeten oplopende invorderingskosten, die aanleiding kunnen geven tot een ‘schuldenspiraal’ (schulden door schulden), maximaal vermeden worden. Hiervoor zijn de ketenpartners samen verantwoordelijk.

Voorkeur voor minnelijke invordering en buitengerechtelijke schuldbemiddeling

Dat houdt in dat de voorkeur gaat naar minnelijke invordering van de schulden en dat gerechtelijke procedures of gerechtelijk invorderen via beslagleggingen zoveel mogelijk vermeden worden. Die brengen sowieso extra kosten mee voor de schuldenaar en de schuldeiser.

Tegelijk  vermijdt dit dat de schuldenaar en zijn gezin een beroep moeten doen op de heel ingrijpende collectieve schuldenregeling. Ook die brengt bijkomende kosten mee, ook voor de schuldeisers: zij zien bij een gerechtelijke procedure vaak hun reeds gemaakte invorderingskosten kwijtgescholden en zelfs een deel van de verschuldigde hoofdsommen.

Indirect gaat dit ook over een voorkeur voor buitengerechtelijke minnelijke schuldbemiddeling wanneer iemand hulp en bijstand nodig heeft om zijn problematische schulden aan te pakken. Die is in de praktijk gericht op 100% terugbetaling van de schulden (voor zover geheel gegrond).

Het gaat zo ook over het sneller informeren over en het aanbieden van deze hulpvorm, liefst wanneer de schuldenproblematiek nog niet uit de hand is gelopen en een collectieve schuldenregeling nog niet nodig is.

Vroegdetectie en (proactieve) informatieverstrekking

Niet iedereen heeft gelukkig externe hulp en bijstand nodig bij een (beginnende) schuldenproblematiek. Daarom is het ook belangrijk dat schuldinvorderaars inzetten op vroegdetectie en (proactieve) informatieverstrekking. Waar nodig moeten ze doorverwijzen naar instanties waar hulp en bijstand kan worden verkregen. In het bijzonder gaat het dan over de gratis en deskundige hulp van de OCMW’s en CAW’s met een erkenning voor schuldbemiddeling.  Idealiter gebeurt dit dus vóór de schuldenproblematiek heel ernstig is geworden.

Voor de schuldinvorderaars betekent dat:

1. In hun (verbindende) communicatie met de schuldenaar hebben ze aandacht voor een mogelijk aanwezige schuldenproblematiek (en ze houden rekening met signalen die daarop kunnen wijzen);
2. Desgevallend informeren ze deze schuldenaar over:
   • de mogelijkheid om bij hen afbetalingsregelingen (op maat) te bekomen
   • tools en informatie waarmee de schuldenaar aan de slag kan om zijn schuldproblemen zelf aan te pakken
   • bestaande hulp en bijstand waarop ze een beroep kunnen doen: minnelijke buitengerechtelijke schuldbemiddeling, en bij heel ernstige schuldenproblematieken ook de collectieve schuldenregeling.
3. Ze houden rekening met de opdracht en het mandaat vanwege de opdrachtgevende schuldeisers. Met hen gaan ze in dialoog over de omgang met schuldenaren met problematische schulden, zeker wanneer die door een OCMW/CAW erkend voor schuldbemiddeling worden begeleid.

Praktische afspraken

Verder gaat het protocol in op meer praktische samenwerkingsafspraken wanneer een traject schuldhulpverlening door een instelling erkend voor schuldbemiddeling effectief is opgestart.

Om een oplossing voor de schuldenproblematiek  van een persoon of gezin te vinden gaat dit ook over communicatie, die eerlijk en respectvol moet verlopen, en die noodzakelijk ook bepaalde gegevensdeling tot gevolg heeft.

Het protocol, dat sowieso geen afbreuk kan doen aan geldende wetgeving, bepaalt dat onder meer rekening moet worden gehouden met het beroepsgeheim wanneer dat van toepassing is.

Het onderzoek over gegevensdeling met en door erkende instellingen voor schuldbemiddeling gaat daar onder andere dieper op in. Lees meer op deze pagina: Onderzoek over gegevensdeling door erkende instellingen voor schuldbemiddeling

Op de website van Vlaams minister van Brussel, Jeugd, Media en Armoedebestrijding Benjamin Dalle vind je een bericht  over het protocolakkoord, met ook citaten van alle ondertekende partijen: Protocolakkoord moet mensen met een overmatige schuldenlast sneller naar schuldhulpverlening leiden en extra invorderingskosten voorkomen