Onderzoek over gegevensdeling door erkende instellingen voor schuldbemiddeling
De Vlaamse regering bestelde bij het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG) een onderzoek over gegevensdeling met en door erkende instellingen voor schuldbemiddeling. Bij de ondertekening van het protocolakkoord werd ook de vrijgave en publicatie aangekondigd van dat onderzoek aangekondigd, getiteld: “Onderzoek naar de mogelijkheden en randvoorwaarden voor gegevensdeling tussen gerechtsdeurwaarders, nutsvoorzieningen, kredietinstellingen, telecomoperatoren en erkende instellingen voor schuldbemiddeling in functie van het maximaal beperken van invorderingskosten.” SAM nam deel aan de stuurgroep bij het onderzoek.
Het rapport geeft een overzicht van de mogelijkheden en moeilijkheden die het juridisch kader over gegevensdeling biedt, wanneer invorderaars zoals gerechtsdeurwaarders, nutsvoorzieningen, kredietinstellingen, telecomoperatoren en erkende instellingen voor schuldbemiddeling gegevens willen delen om de invorderingskosten voor de schuldenaar zo laag mogelijk te houden.
Een eerste hoofdstuk schetst het algemeen kader:
- de actoren binnen het schuldhulplandschap: wie zijn ze, wat is hun relevantie binnen het landschap en hoe vervullen ze hun rol? Is er voor deze actoren regelgeving over de AVG aanwezig? Zijn ze gebonden door het beroepsgeheim? Is er nog andere relevante regelgeving op hen van toepassing?
- de twee voornaamste toetsingskaders, de AVG en het beroepsgeheim: elk bevat elementen waaraan gegevensstromen in dit landschap moeten voldoen. De vereisten worden samengevat in één checklist.
Het tweede hoofdstuk gaat over de gegevensdeling vanuit de nutsvoorzieningen, kredietgevers en telecomoperatoren naar het OCMW, zodat ze signalen kunnen geven over structurele betalingsproblemen van de schuldenaar. Dat gebeurt in twee stappen:
- De gegevensstromen vanuit deze potentiële signaalgevers naar het OCMW worden getoetst aan de AVG. Ook dit is immers een verwerking van persoonsgegevens door deze schuldeisers. Het beroepsgeheim wordt hier nog deels buiten beschouwing gelaten, want geen van deze schuldeisers valt onder het toepassingsgebied van artikel 458 Sw.
- Het OCMW zou dat signaal verder kunnen verwerken, waardoor er ook weer verschillende gegevensstromen kunnen ontstaan. De verdere verwerking kan intern gebeuren, bijvoorbeeld met het oog op schuldhulpverlening of om een sociaal onderzoek te voeren om maatschappelijke diensten of bijstand toe te kennen. Maar het OCMW kan het verkregen signaal ook doorgeven aan derden of terugsturen naar de oorspronkelijke signaalgevers. In deze hypotheses zijn zowel de AVG als het beroepsgeheim van belang: de gegevensstromen vormen een verwerking van persoonsgegevens, en het OCMW valt onder het toepassingsgebied van artikel 458 Sw.
In het derde hoofdstuk is er aandacht voor gegevensdeling tussen invorderaars, de schuldhulpverleners en de schuldbemiddelaars.
- Het gebruik van databanken. Het gaat om het Centraal bestand van berichten van beslag, delegatie, overdracht, collectieve schuldenregeling en protest (CBB), het Centraal register van gedematerialiseerde authentieke akten van gerechtsdeurwaarders (CREA), de Centrale voor Kredieten aan Particulieren (CKP) en het Centraal register collectieve schuldenregeling (JustRestart).
- De mogelijke gegevensstromen buiten de databanken. Die kunnen heel divers zijn. Via principevragen worden mogelijke knelpunten belicht.
- Wanneer een schuldbemiddelingstraject wordt opgestart bij de erkende instellingen voor schuldbemiddeling zijn de gegevensstromen tussen invorderaars, schuldbemiddelaars en schuldhulpverleners wettelijk geregeld. De regelgever verplicht het gebruik van een modelovereenkomst schuldbemiddeling die (ook) bepaalde gegevensstromen tussen de schuldenaar, schuldbemiddelaar en schuldeisers omkadert. Op basis van door SAM geleverde data wordt de modelovereenkomst en het praktisch gebruik ervan geanalyseerd in het licht van de AVG en het beroepsgeheim.
Het rapport bevat ook aanbevelingen en handgrepen om het en ander (meer) conform AVG-regelgeving, het beroepsgeheim of het grondwettelijk recht op privacy te reguleren. We publiceren in de toekomst meer informatie over de concrete praktische gevolgen.
Meer info
Het onderzoek werd uitgevoerd door het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG) o.l.v. van Sarah van Laere (KULeuven) met als promotor Tim Opgenhaffen (KULeuven en VUB) en copromotor Johan Put (KULeuven).