Verankering binnen het stedelijk beleid

"Straathoekwerk valt onder de directie Samenleven van de stad Oostende. Hierin zitten alle diensten die ruimer werken dan één specifieke doelgroep."

"De stad is een zeer belangrijke partner. Ze doen er hun best om te luisteren naar noden, geven centen en controleren ook wat er met de centen gebeurt."

"Een positieve evolutie is dat er nu meer omkadering is. Vroeger viel het straathoekwerk rechtstreeks onder de bevoegde schepen. Nu zijn er een diensthoofd, directeur, departementshoofd, beleidsmedewerkers en deskundigen die het mandaat krijgen van de politiek om dingen op te nemen. Deze mensen brengen partners samen, doen beleidsvoorbereidend werk, stellen nota’s op en kunnen beleidsmatig wegen. Zo kan je structureel dingen veranderen en dat is positief.""

Samenwerking en vertrouwen

"We werken goed samen, bijvoorbeeld bij dakloosheid. De stadsmarinier maakt een melding als er een signaal komt dat iemand dakloos is. Straathoekwerk, de gemeenschapswacht en de wijkagent gaan vanuit hun rol en opdracht aan de slag. Straathoekwerk gaat in relatie met de gast en luistert naar het verhaal van de gast, biedt praktische hulp aan en verwijst door waar het kan."

"Gemeenschapswachten hebben een heel andere rol. Hun focus ligt op het toezien van de regels in de publieke ruimte en mensen daarop aanspreken. En als politie ingeschakeld wordt, dan wordt de gast meegenomen naar de nachtopvang. Zijn/haar spullen worden in bewaring gehouden, zodat de gast niet alles kwijt is."

"Er wordt geen terugkoppeling verwacht. Er is vertrouwen dat ieder binnen zijn eigen rol en opdracht aan de slag gaat."

Langetermijnvisie versus quick wins

"Waar ordehandhaving inzet op quick wins, werkt het straathoekwerk op lange termijn. Je kan gasten snel verwijderen van de straat, maar dat verandert niets op lange termijn, tenzij je tijd en ruimte krijgt om aanklampend te werken en het netwerk van mensen vergroot."

De keuze voor straathoekwerk

"Kiezen voor straathoekwerk betekent dat er een aantal randvoorwaarden moeten vervuld worden. Straathoekwerkers moeten kunnen werken vanuit een onafhankelijke positie: er is geen andere agenda dan die van de gast. Het moet gaan om een langdurige inzet. Het stopt niet na één of enkele jaren. En straathoekwerkers moeten minstens 60% van hun tijd op straat en in de wijk aanwezig kunnen zijn."

"Ook een rechtstreekse lijn met het lokaal bestuur is belangrijk. We hebben maandelijks overleg met onze schepen. Bij urgente kwesties of signalen kunnen we snel bij de schepen en de beleidsmedewerkers terecht."

"Tot slot moet een stad ook vertrouwen hebben in de werkvorm. Ons departementshoofd kent de werkvorm door en door. Hij en zijn naaste collega’s weten wat de meerwaarde is van straathoekwerk en wat je wel en niet kan verwachten van de werkvorm. Dat is een enorme troef."

Belang van onafhankelijkheid in straathoekwerk

"Straathoekwerkers hebben vaak een goed contact met gasten. Dat is een enorme troef die maakt dat veel diensten ons graag zouden inzetten als outreacher voor hun werking. Vaak is het vanuit goede bedoelingen. Maar dat is onze opdracht niet: wij moeten integraal blijven werken, vanop de straat en vanuit de agenda van onze gasten. Dat moet zo blijven."

"Onze kennis over de doelgroep en hun leefwereld delen we natuurlijk wel, zowel met wel-zijnsactoren, beleidsmakers alsook met ‘unusual suspects’. Cultuurcentrum De Grote Post is een mooi voorbeeld. Zij kozen ervoor om hun gebouw open te zetten, voor iedere burger. Ze waren zoekende hoe ze met gasten moeten omgaan."

Noodzaak van betaalbare huisvesting

"Betaalbare huisvesting is hét thema waar op moet ingezet worden. Op die nagel moeten we blijven kloppen, op alle beleidsniveaus."

"We zien in het straathoekwerk meer gasten die een nomadebestaan leiden. Het gaat over mensen die niet beschikken over het nodige financieel en sociaal kapitaal om zich te vestigen. Ze trekken noodgedwongen weg en komen moeizaam tot hun rechten, omdat ze vaak geweerd en weggeduwd worden tussen steden en gemeenten."

"De groep is heel divers en wordt ook steeds groter. Maar het valt wel op dat veel mensen bijzonder kwetsbaar zijn. Ze haken af en trachten te overleven. Maar ze worden vaak afgestraft op hun overlevingsstrategieën."

Toenemende psychische kwetsbaarheid

"Ook merken we steeds meer psychische kwetsbaarheid op straat. Gasten zijn en blijven dakloos. Heel vaak liggen de wortels van die problemen in de kinder- en jeugdjaren. We moeten meer inzetten op vroegdetectie en aanklampend werken met kinderen, jongeren en gezinnen. Kinderen gaan van school naar internaat naar observatiecentrum enz. Sommigen komen terecht in de Bijzonder Jeugdzorg. Op 18 jaar moeten ze daar vertrekken, met wat geluk met een beetje spaargeld op zak. Iedereen laat hen los, maar de psychische kwetsbaarheid is er wel."

"Op 30- à 40-jarige leeftijd komen we deze gasten tegen in het straathoekwerk en heel vaak in nog meer precaire situaties: psychisch kwetsbaar, dak- of thuisloos, al dan niet met een verslavingsproblematiek. Wie geen familie of netwerk heeft, is verloren in onze samenleving."

Drempels in hulpverlening

"Er zijn zoveel drempels in de toegankelijkheid van dienst- en hulpverlening. En iedereen zit op zijn tandvlees. Het aantal hulpvragers is enorm gegroeid, maar het sociaal werk is niet mee gegroeid, integendeel. Sommige werkingen durven de deuren niet open zetten of bouwen drempels in, uit angst om overspoeld te worden met vragen. Die werkers zijn niet gelukkig, want kunnen geen kwaliteitsvol sociaal werk leveren. Wat we wel zien is dat er bij sociale organisaties een bewustzijn is gegroeid en de erkenning dat een grote groep niet bereikt wordt."

Duurzame investeringen nodig in welzijn en zorg

"Er moet ook meer en duurzaam geïnvesteerd worden in welzijn en zorg. Dat los je niet op met projectmatig werken en tijdelijke projectmiddelen. Er zijn duurzame middelen nodig op basis van noden die van onderuit gedetecteerd worden. Nu wordt er vaak van bovenaf een thema bepaald en daar wordt tijdelijk geld voor vrijgemaakt."

Meer samenwerking nodig tussen verschillende bestuursniveaus

"Er is een betere wisselwerking nodig tussen het lokaal en bovenlokaal niveau. Het opsplitsen van bevoegdheden en verantwoordelijkheden is een probleem. Kijk bijvoorbeeld naar het centraal inschrijvingsregister voor sociaal wonen. Eigenlijk moet iedere welzijnsdienst geïnformeerd zijn en weten wat ze moeten doen om mensen te informeren. Elke organisatie zou een ID-lezer moeten hebben en met 1 knop op de juiste website moeten terecht komen om mensen in te schrijven."

Meer diversiteit

"Het straathoekwerk moet diverser worden. We werken met zo’n diverse groepen en met mensen wiens cultuur en achtergrond ver buiten ons eigen referentiekader ligt. Onze werkvorm kan veel voor mensen betekenen, maar taal is vaak het enige instrument om onze methodiek uit te leggen. Je kan veel doen met pictogrammen en vertaalapps, maar het maakt het moeilijker om relationeel te werken."

Nood aan preventie

"Er is nood aan meer kruisbestuiving tussen preventie en curatie. We zetten vooral in op het curatieve luik en 'harm reduction'. Maar we moeten werken aan een kruisbestuiving met preventie, zoals bijvoorbeeld de vroegdetectie bij kinderen en jongeren. Het is ook onze rol om hierover mee na te denken."

"Tot slot moeten we ervoor zorgen dat straathoekwerk zijn rol kan blijven spelen, ook na de verkiezingen. Straathoekwerk werkt, net omdat we de werkvorm in heel Vlaanderen zo zuiver mogelijk houden."

* Het straathoekwerk spreekt niet over cliënten maar over ‘gasten’.