1. Wat is het verschil tussen loonoverdracht en loonbeslag?

Bij loonoverdracht wordt een deel van het loon ingehouden en uitbetaald aan een schuldeiser. Iemand ondertekent een contract – bijvoorbeeld wanneer hij een krediet aangaat – waarin staat dat, als hij zijn krediet niet tijdig betaalt, een deel van het loon naar de kredietgever mag gaan.

Loonbeslag is een vorm van gerechtelijke invordering. Dat betekent dat een schuldeiser een vonnis van de rechter of een andere uitvoerbare titel (bv. een dwangbevel) nodig heeft om beslag te leggen op het loon. Zodra de gerechtsdeurwaarder deze titel aan hem betekend heeft, is de werkgever verplicht om een deel van het loon rechtstreeks door te storten naar de  gerechtsdeurwaarder.

Het deel van het loon dat naar de schuldeiser of gerechtsdeurwaarder kan gaan, is wel beperkt door beslaggrenzen. De schuldeiser ontvangt geen geld als het loon onder de onderste grens valt, ondanks de loonoverdracht of het loonbeslag.
Let op – de beslaggrenzen gelden niet voor schuldeisers van onderhoudsgeld, zoals de onderhoudsgerechtigde of DAVO. Zij kunnen een volledig loon in beslag nemen zolang de onderhoudsschulden niet betaald zijn.

2. Moet een schuldeiser naar de rechter stappen om een loonbeslag uit te voeren?  

Elke schuldeiser die over een uitvoerbare titel beschikt, kan loonbeslag laten leggen door een gerechtsdeurwaarder. Overheden, zoals de gemeente of het OCMW, kunnen – in bepaalde gevallen – zelf een uitvoerbare titel aanmaken (= een dwangbevel). Zij kunnen dus beslag leggen op het loon zonder eerst naar de rechtbank te gaan. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de fiscus, de NMBS en De Lijn.

Andere schuldeisers moeten wel naar de rechtbank stappen om een uitvoerbare titel, in de vorm van een vonnis, te verkrijgen. Pas daarna kan het loonbeslag doorgaan. Maar er zijn ook uitzonderingen, bijvoorbeeld een uitvoerbare titel in de vorm van een notariële akte omtrent een schuldvordering.

3. Hoe kan je je verzetten tegen loonoverdracht en loonbeslag?

De verzetsmogelijkheden van loonoverdracht zijn minder ingrijpend dan die van loonbeslag. Je kan een loonoverdracht makkelijk stopzetten door een aangetekende brief te sturen naar de werkgever van je cliënt.

Let op – na de stopzetting kan de schuldeiser naar de vrederechter stappen om de loonoverdracht te heractiveren. Als de rechter zijn toestemming verleent, moet de overdracht doorgaan. Maar vaak komt het niet zover als de schuldeiser ondertussen akkoord gaat met een afbetalingsplan. Als de schuldeiser wel naar de rechter stapt, kan je hem wijzen op de financiële situatie van je cliënt. De kans bestaat dat hij dan een minder groot deel van zijn loon moet afgeven aan de schuldeiser.

Bij loonbeslag is er helaas minder mogelijk. Er is al een uitvoerbare titel en je kan hier weinig tegen doen. Je kan wel nakijken of het vonnis correct is en/of de beslaggrenzen gerespecteerd worden.

4. Kan er ook beslag gelegd worden op maaltijdcheques?

Nee, er kan geen beslag gelegd worden op maaltijdcheques. De wet heeft dit expliciet vastgelegd (art. 1409, §1ter Gerechtelijk Wetboek). Ook een onderhoudsschuldeiser kan geen beslag leggen op maaltijdcheques.

5. Kan een onderhoudsschuldeiser een leefloon in beslag nemen?

Een schuldeiser die onderhoudsgeld invordert –  zoals de onderhoudsgerechtigde of DAVO – kan een leefloon in beslag nemen. Dan wordt het natuurlijk complex. Een OCMW kan niet stoppen met een leefloon uit te betalen omdat de cliënt in kwestie hier recht op heeft. Als een leefloon in beslag genomen wordt, kan je een cliënt helpen met materiële hulp, zoals voedselpakketten, of een financiële (terugvorderbare) steun op basis van de OCMW-wet.

6. Kan een schuldeiser ook rechtstreeks beslag leggen op de zichtrekening?

Ja, schuldeisers kunnen ook beslag leggen op het loon als dit al op de zichtrekening werd gestort. Dit doen zij bijvoorbeeld wanneer zij de werkgever niet kennen, maar wel weten bij welke bank ze moeten zijn. De bank is dan ook verplicht om hierin mee te gaan.

De beslaggrenzen gelden wel nog na de storting van het loon op een zichtrekening. Stel – een cliënt krijgt 900 euro loon op zijn rekening gestort. De eerste dag is het hele bedrag niet vatbaar voor beslag. Na één dag is 1/30ste – 30 euro – niet meer beschermd en kan een schuldeiser dit bedrag opeisen. De volgende dag is er opnieuw 30 euro vatbaar voor beslag, enzovoort.

Wist je dat… de fiscus beslag kan leggen op de zichtrekening door simpelweg een e-mail te sturen naar de bank, zonder een beroep te doen op een gerechtsdeurwaarder?

Meer weten over hoe je de beslaggrenzen moet berekenen en toepassen, hoe je zaken kan aanvechten of wat je moet doen bij een combinatie van loonbeslag en loonoverdracht? Schrijf je in voor de opleiding ‘Loonbeslag en loonoverdracht in de praktijk’.

(Foto Markus Winkler via Unsplash)